De L4L Award 2015 werd toegekend aan de Colombiaanse advocaat Jorge Molano. Het begeleidend seminar bij gastheer Nauta was gewijd aan artikel 18 van de Basic Principles on the Rule of Lawyers: ‘advocaten zullen niet worden vereenzelvigd met hun cliënt.’ Toch gebeurt het steeds vaker. Je kunt het ook omdraaien, stelde één van de gasten.
Door: Tatiana Scheltema
Een dag voor de Colombiaanse advocaat Jorge Molano de L4L Award 2015 in ontvangst nam, kreeg hij bericht van de Colombiaanse ambassadeur in Den Haag. De diplomaat feliciteerde hem hartelijk met de prijs. Een dag eerder was in de Colombiaanse stad Medellín een mensenrechtenactivist vermoord. ‘Een moeilijk te bevatten vorm van cynisme,’ noemde Molano de gelukswensen van de officiële gezant van de regering die er weinig aan doet om hem en zijn collega’s te beschermen. In tegendeel: Colombiaanse mensenrechtenadvocaten worden door de overheid systematisch belaagd en vijandig bejegend.
De L4L Award wordt om het jaar uitgereikt aan een advocaat die zich, vaak met gevaar voor eigen leven, inzet voor mensenrechten en de rechtsstaat. Behalve Molano werden ook de Chinese Pu Zhiqiang, advocaat van kunstenaar Ai Wei Wei, en zijn Syrische collega Khalil Maatouk door de jury geëerd. Beide zitten gevangen, net als vele andere advocaten voor wie L4L opkomt.
Doorgaans worden ze beschuldigd van staatsgevaarlijke activiteiten of van dezelfde misdrijven als hun cliënt. Het seminar ter gelegenheid van de uitreiking van de L4L Award staat dan ook in het teken van artikel 18 van de Basic Principles on the Role of Lawyers, een document dat 25 jaar geleden werd aangenomen door de VN: ‘Advocaten zullen niet worden vereenzelvigd met hun cliënt.’
Wie denkt dat dat alleen niet-westerse, dictatoriale regimes advocaten over één kam scheren met hun cliënt, komt bedrogen uit. Ook in Nederland gebeurde het vroeger, zoals in 1980, toen het voltallige Advokaten Kollectief Amsterdam Noord op verdenking van opruiing werd gearresteerd omdat er een krakersposter in het kantoor hing. Beelden van deze rechtszaak, waarbij de verdachte advocaten in toga bij de rechtbank verschenen, gingen de hele wereld over.
Maar inmiddels lijkt een soort berusting de overhand te krijgen. Van het nieuws dat het Amsterdamse kantoor Prakken d’Oliveira (dat geregeld cliënten bijstaat die van terrorisme worden beschuldigd) jarenlang werd afgeluisterd door de AIVD lag, buiten de advocatuur, bijna niemand nog wakker. Ook de massaprocessen tegen Turkse advocaten brengen de gemoederen nauwelijks nog in beweging, al komt dat vooral omdat de Turkse pers al is ‘gezuiverd.’ Zowel Prakken d’Oliveira als de Turkse advocaten stonden cliënten bij die van terrorisme worden verdacht; bij wijze van Droste-effect worden de Turkse advocaten daar ook zelf van beschuldigd.
In het frame van de alom aanwezige terroristische dreiging krijgen overheden vrij spel om politieke tegenstanders aan te pakken en de meest geraffineerde manier is via de advocaten, zegt de Turks-Koerdische advocaat Ayse Bingol, lid van het team dat de Turkse advocaten bijstaat. ‘In dit soort zaken wordt ook vaak een klacht ingediend tegen de advocaat bij het OM. Zo proberen ze je ervan te weerhouden dit soort zaken te doen.’
Cliënten die van terrorisme worden beschuldigd zijn ontzettend kwetsbaar; basale rechten – als inzage in het dossier – zijn hen vaak al ontnomen. En dùs is hun advocaat gedwongen om zich zeer uitgesproken op te stellen, en zich tot op zekere hoogte te identificeren met de cliënt, is Bingol’s stellige overtuiging. De Kameroense advocaat Alice Nkom, scherpt die overtuiging nog aan. Nkom is één van de twee (!) Kameroense advocaten die het aandurft om LGTB-mensen bij te staan in een land waarin homohaat en bijgeloof hoogtij vieren, maar dat wèl is aangesloten bij internationale verdragen waarin gelijke rechten voor LGTB-mensen zijn verankerd. Toen een hooggeplaatste regeringsfunctionaris haar ervan ‘beschuldigde’ lesbisch te zijn, ontkende ze dat niet, maar draaide het om: op de nationale televisie verkondigde ze op luide toon op welke rechten zij als lesbiënne aanspraak kon maken. ‘Dat hoort bij mijn werk: mensen vertellen welke rechten ze hebben. De machthebbers willen niet dat mensen zich bewust worden van hun rechten. Daarom moet ik arrogant blijven, en mensen erop blijven wijzen.’
Meer informatie
http://www.advocatenvooradvocaten.nl/lawyers/pu-zhiqiang/?lang=nl
http://www.bbc.com/news/blogs-china-blog-31018617
http://www.advocatenvooradvocaten.nl/lawyers/khalil-maatouk/?lang=nl