De Chinese mensenrechtenadvocaat Gao Zhisheng vierde in april zijn 61e verjaardag, maar waar hij zich nu bevindt, weet niemand. Al sinds augustus 2017 is hij spoorloos verdwenen. Het is niet de eerste keer dat Gao door de Chinese autoriteiten werd opgepakt of stilgehouden, maar het is wel de meest langdurige verdwijning in zijn bijna twee decennia lange strijd voor gerechtigheid.
Tekst: Lawyers for Lawyers
(Bron: Wikipedia)
Gao stond bekend als een van de meest vooraanstaande advocaten van China. Hij nam zaken aan die anderen niet durfden te raken: hij verdedigde religieuze minderheden, slachtoffers van gedwongen huisuitzettingen, klokkenluiders tegen corruptie en pleitbezorgers van vrije meningsuiting. Zijn werk leverde hem internationale erkenning op, waaronder een nominatie voor de Nobelprijs voor de Vrede in 2008. Maar, diezelfde moed maakte hem tot doelwit van de Chinese autoriteiten.
Sinds 2006 volgen periodes van gevangenschap, foltering en huisarrest elkaar in hoog tempo op. Nadat Gao een hongerstaking organiseerde uit protest tegen de vervolging van activisten, werd hij veroordeeld tot drie jaar cel wegens “opruiing tot ondermijning van de staatsmacht”. In de jaren daarna verdween hij meermaals spoorloos, en sprak hij na vrijlating openlijk over de martelingen die hij had ondergaan. Zijn getuigenissen werden breed opgepikt, maar maakten hem nog kwetsbaarder.
In 2014 kwam hij tijdelijk vrij, maar het huisarrest dat volgde, maakte een normaal bestaan onmogelijk. Zijn familie stond onder zware surveillance, en besloot al in 2009 naar de Verenigde Staten te vluchten. Gao bleef, vastbesloten om zijn in eigen land te blijven pleiten voor rechtvaardigheid. Drie jaar later, in 2017, werd hij opnieuw opgepakt — sindsdien is niets meer van hem vernomen.
De Chinese autoriteiten ontkennen dat er “dwangmaatregelen” tegen hem zijn genomen sinds 2014. Toch is Gao sindsdien niet meer in contact geweest met familie of collega’s. Dat roept ernstige vragen op: leeft hij nog? Wordt hij vastgehouden, en zo ja, waar? En waarom ontbreekt elke transparantie?
Het verhaal van Gao Zhisheng laat zien hoe kwetsbaar de rechtsstaat in China is wanneer advocaten die hun beroep naar eer en geweten uitoefenen, zelf worden vervolgd. Voor Gao betekende zijn keuze om de meest gemarginaliseerde groepen te verdedigen een leven in ballingschap in eigen land — zonder vrijheid, zonder veiligheid, zonder familie.
Toch blijft zijn naam symbool staan voor moed en doorzettingsvermogen. Zijn verdwijning is niet alleen een persoonlijke tragedie, maar ook een stille waarschuwing aan andere advocaten in China: wie de stem van de onderdrukten verheft, riskeert zelf het zwijgen te worden opgelegd.