Het ABB beoordeelt advocatenseries op bingewaardigheid, juridische inhoud en suspense. In deze editie: De Villamoord, een opzienbarende documentaireserie over mogelijk de grootste gerechtelijke dwaling in de Nederlandse geschiedenis.
Tekst: Luce Smithuijsen
In 1998 werd in een villa in Arnhem de 63-jarige Geke van ’t Leven-de Goede doodgeschoten. Een vriendin van haar werd ook neergeschoten, maar overleefde ternauwernood. Zij verklaarde naderhand dat één man had ingebroken en hen onder schot had gehouden. Toch werden negen mannen veroordeeld. Zij zaten straffen uit van vijf tot twaalf jaar.
In de NPO-documentaireserie De Villamoord worden vragen gesteld én beantwoord over deze vreemde gang van zaken. De eerste drie afleveringen werken toe naar het indienen van een herzieningsverzoek. Toen de Hoge Raad dit verzoek afgelopen april afwees, besloot regisseur Joost van Wijk een tweede seizoen te maken van weer drie afleveringen. De conclusies die daaruit volgen gaven zelfs het Openbaar Ministerie en de politie aanleiding om een onderzoek naar hun eigen handelen in deze zaak te steunen.
De serie toont aan dat de negen verdachten onder grote druk zijn gezet om een bekennende verklaring af te leggen. Deze mannen (bijna allemaal van Turkse afkomst) gaven allemaal aan niet eens in de buurt van de villa te zijn geweest. Alle verhoren zijn opgenomen en de serie bevat dan ook veel camerabeelden. Sommige daarvan zijn moeilijk aan te zien: een van de verdachten breekt na een eindeloos verhoor en bekent aanwezig te zijn geweest bij de moord. Op voorspraak van de politie noemt hij vervolgens de andere verdachten. Op basis van deze bekentenis verdwijnen alle negen mannen jarenlang achter de tralies. Een van hen pleegde in zijn cel zelfmoord.
Beeld uit de documentaireserie De Villamoord.
Maar er is meer: in het tweede seizoen van De Villamoord wordt duidelijk hoe de politie bij deze negen verdachten terecht was gekomen. Er wordt uit de doeken gedaan dat de politie hierover was getipt door drugsverslaafde informanten die betaald kregen voor informatie. Vervolgens werd een criminele burgerinfiltrant ingeschakeld om bewijs tegen de groep verdachten te verzamelen. Maar zijn verklaringen bleken ook niet te kloppen. Dat werd duidelijk uit een verslag van twee wetenschappers die bij toeval meeliepen met het Villamoord-onderzoek om rechercheprocessen in kaart te brengen. In het dossier werd niets opgenomen over de betaalde informanten en de burgerinfiltrant. Het is een verbijsterende gang van zaken.
Beeld: NPO start
Wat deze serie – naast de schokkende ontboezemingen – zo indrukwekkend maakt, is de hoeveelheid research die is gedaan: de makers bekeken niet alleen de 160 vaak urenlange verhoortapes, maar spraken ook met een veelheid aan deskundigen, getuigen en mensen uit het politieteam. Daarnaast hebben diverse veroordeelden – inmiddels weer op vrije voeten – zich voor de serie laten interviewen. Paul Acda, de advocaat die de veroordeelden bijstaat, maakt indruk door zijn scherpe formuleringen en oprechte verontwaardiging.
De Villamoord is een serie van uitzonderlijke kwaliteit, die de tunnelvisie bij het rechercheteam pijnlijk blootlegt. Nooit eerder zagen wij een politieonderzoek van zo dichtbij ontsporen. Soms lijkt het geen documentaire, maar een speelfilm. “De politie heeft doelbewust de feiten verdraaid en ontlastende informatie achtergehouden”, zegt Acda. “Dat is heel kwalijk, omdat we erop moeten vertrouwen dat politie en OM het strafdossier eerlijk samenstellen. Ik hoop en verwacht dat de Hoge Raad deze zaak nu wel gaat herzien.” Wij helpen het hem hopen.
Bingewaardigheid: de serie is ontluisterend en fascinerend. Wij durven te wedden dat je hem in één keer wil afkijken.
Juridische inhoud: de ene expert volgt de andere op. Juridisch-inhoudelijk dus prima – in tegenstelling tot het strafproces.
Suspense: hoewel je al weet hoe het afloopt, is De Villamoord buitengewoon beklemmend.