Op zaterdag 26 augustus 2023 eiste zittend president Emmerson Mnangagwa de winst van de Zimbabwaanse presidentsverkiezingen op. De laatste jaren ontstond een repressieve periode waarin is gerapporteerd dat leden van de oppositiepartij Citizens Coalition for Change (CCC) veelvuldig zijn geïntimideerd en mishandeld. Veel van hun advocaten volgde eenzelfde lot, waarbij recent advocaat Doug Coltart en advocate Tapiwa Muchineripi werden gearresteerd voor “obstruction of justice” na het rechtmatig verdedigen van hun cliënten.
Tekst: Lawyers for Lawyers
De afgelopen jaren zijn mensenrechtenschendingen snel toegenomen in Zimbabwe. Al in 2021 publiceerde Lawyers for Lawyers samen met Zimbabwe Lawyers for Human Rights een rapport waarin onder andere de steeds vaker voorkomende arrestaties en mishandeling van mensenrechtenadvocaten uiteen werden gezet. Vaak was “defeating or obstruction of justice” de reden van de aanklacht waarbij de advocaten hun legitieme werkzaamheden uitoefenden.
Mishandelingen advocaten
Helaas is de situatie inmiddels verslechterd. Begin dit jaar werd advocaat Kudzayi Kadzere door leden van de Zimbabwe Republican Police (ZRP) aangevallen tijdens een bezoek aan het politiebureau om zijn 25 gearresteerde cliënten, leden van de CCC, bij te staan. Hij werd daarbij zo erg toegetakeld dat hij meerdere verwondingen opliep en zijn hand brak. Toen hij daar de daaropvolgende dag aangifte van wilde doen, werd hij gearresteerd voor strafrechtelijke overlast en het “ontsnappen uit rechtmatige hechtenis”.
Ook advocaat Obey Shava werd recent mishandeld nadat hij een verzoek ontving door vermeende potentiële cliënten. Tijdens de ontmoeting werden hij en zijn assistent door vier ongeïdentificeerde personen in elkaar geslagen. Shava werd daarbij zo ernstig mishandeld dat hij in het ziekenhuis belande. Er bestaat een sterk vermoeden dat deze aanval is ingezet om hem het zwijgen op te leggen. Shava zet zich namelijk al jaren in voor de verdediging van mensenrechten en politieke oppositieleden.
Arrestaties advocaten
Ook na de verkiezingen van 26 augustus hebben aanvallen op advocaten doorgezet. Op 4 september werden advocaten Doug Coltart en Tapiwa Muchineripi gearresteerd voor “obstruction of justice” toen zij claimden dat hun cliënten Womberaiishe Nhende en Sanele Mukhuhlani, leden van de CCC, door hun verwondingen niet verhoord konden worden. Zij waren opgenomen in het ziekenhuis na vermoedelijk ontvoerd en gemarteld te zijn. Na een nacht in detentie te hebben gezeten, werden de advocaten op 5 september na een hoorzitting op borgtocht vrijgelaten.
Oproep aan de autoriteiten
Oppositieleden en hun advocaten in Zimbabwe ondervinden de laatste jaren dus steeds meer hinder door criminalisering van hun legale juridische handelingen. Lawyers for Lawyers en de International Bar Association’s Human Rigths Institute hebben een statement uitgebracht waarin de autoriteiten worden opgeroepen zich te onthouden van acties die intimidatie, vervolging of ongepaste inmenging in het werk van advocaten kunnen vormen, met inbegrip van hun strafrechtelijke vervolging op oneigenlijke gronden zoals de aard van de zaken waarbij de advocaat betrokken is.