“De advocatuur leeft nu in een andere wereld”

Deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten Evert Jan Henrichs kijkt terug op een bewogen jaar, dat in het teken stond van de nasleep van de schokkende moord op advocaat Derk Wiersum en verder natuurlijk werd overheerst door de Covid-19-pandemie, die ook aan de Amsterdamse advocatuur grote uitdagingen biedt.

“Het was een moeilijk jaar,” begint de deken met een understatement. “Na de vreselijke moord op Derk Wiersum in september 2019, die veel van onze aandacht vereiste, waren we begin dit jaar bij de Amsterdamse Orde van Advocaten begonnen de ontstane achterstanden op het gebied van klachtenbehandeling, bemiddeling en onderzoek weg te werken. Op het bureau was iedereen  hoopvol gestemd, maar toen brak de pandemie uit en werd de eerste lockdown een feit. Iedereen ging thuis werken, en hoe efficiënt dat tegenwoordig ook kan, gaat dat toch minder efficiënt dan je je zou wensen.”

“Er ging veel tijd zitten in het overleg met de rechtbank over hoe je toch zoveel mogelijk zaken nog in behandeling kon nemen. Er waren veel problemen met videoverbindingen, maar die zijn inmiddels nagenoeg achter de rug. Daarnaast waren er in het strafrecht, vooral bij voorlopige hechtenis en voorgeleiding, de nodige problemen met de techniek, bijvoorbeeld omdat penitentiaire inrichtingen advocaten niet meer dan 45 minuten tijd gaven voor een verbinding met hun cliënten. Hopelijk gaat dat in deze tweede lockdown beter.”

De gevolgen van de pandemie werken in op de gehele advocatuur. Maar er zijn toch groepen aan te wijzen die het hardst worden getroffen. Henrichs wijst in dat verband op de stagiairs die uitgerekend in het corona-jaar begonnen bij een advocatenkantoor en nu nog nooit hebben mogen ruiken aan een authentieke kantoorervaring. Henrichs: “Een beginnend advocaat doet veel inspiratie op door goed om zich heen te kijken op een kantoor. Je ziet kantoorgenoten en denkt: zo moet het dus. En soms ook: zo zou ik het nou juist niet doen. En dat is nu allemaal weggevallen in zo’n thuiswerksituatie. Het is geen drama, maar wel doodzonde om zo te moeten beginnen.”

Financiële kerngetallen
De Orde kreeg een goed beeld van de economische schade die de pandemie aanricht in de advocatuur door een onderzoek naar de financiële kerngetallen van de Amsterdamse kantoren, dat dit jaar voor het eerst werd uitgevoerd.

Henrichs: “De sociale advocatuur en de strafrechtadvocaten zitten in de hoek waar de zwaarste klappen vallen, maar de problemen blijven zeker niet tot hen beperkt. Gelukkig bestaat de mogelijkheid om inkomstenderving vanwege de pandemie deels gecompenseerd te krijgen, maar dat blijkt vaak niet voldoende om alle zorgen weg te nemen. In het onderzoek vroegen we de kantoren of ze gebruik hadden gemaakt van de steunregelingen en of ze zich zorgen maakten over de continuïteit van hun praktijk. Het beeld dat hieruit rees, stemde niet vrolijk. Twintig procent van de kantoren blijkt echt te vrezen dat de continuïteit in het geding is. Vanwege de vertrouwelijkheid kan ik daar niet meer over zeggen, maar dit is natuurlijk zeer zorgelijk. Overigens wilde niet iedereen meedoen aan dit verplichte onderzoek. Onder meer de Vereniging Advocatenbelangen heeft protest aangetekend en een aantal advocaten heeft in ieder geval niet meegewerkt aan de uitvraag. In januari zal daarom een dekenbezwaar als ‘proefprocedure’ dienen bij de Raad voor Discipline. Maar voor de Orde is het een bijzonder nuttig instrument om een idee te krijgen hoe de beroepsgroep er voorstaat. Het is dan ook ons voornemen om dit onderzoek jaarlijks uit te voeren.”

Henrichs wijst er wel op dat de malaise niet algemeen is. “In het transactierecht is er nauwelijks sprake van een terugloop van zaken, en dat geldt nog wel voor meer sectoren.”

Dekenprijs
Wat Henrichs in dit moeilijke jaar een belangrijk moment vindt, is het postuum toekennen van de Amsterdamse Dekenprijs aan Derk Wiersum. “We wilden op die manier het goede werk van Derk Wiersum met zijn nabestaanden memoreren en stilstaan bij die vreselijke aanslag op 18 september 2019. Zonder overdrijven mag je zeggen dat de advocatuur sindsdien zijn onbevangenheid en een deel van het vanzelfsprekend plezier in het beroep heeft verloren. Advocaten kijken over hun schouder – hoofdzakelijk, maar niet alleen in het strafrecht – en een aantal advocaten moet zelfs worden beveiligd. Je kunt zeggen dat de advocatuur sinds die moord in een andere wereld leeft.”

Voor 2021 heeft de deken al zijn hoop gezet op een succesvolle vaccinatiecampagne en de terugkeer van leven op de rechtbank. “Hopelijk dragen ook de avondzittingen bij aan het niet verder laten oplopen van de achterstand, of zelfs aan het wegwerken daarvan. En dat alles vanaf maart in de nieuwe rechtbank. En wellicht kunnen we komend voorjaar al wat meer feestelijke elementen toevoegen aan ons advocatenbestaan, zoals de Justitia-festiviteiten en de jaarlijkse ordevergadering. Er is in elk geval licht aan het eind van de tunnel.”