Michel Togué’s strijd tegen discriminatie van LGBTI’s

Amsterdam, internationaal beschouwd als het epicentrum van seksuele vrijheid. Het is 11 oktober, Coming Out-dag. Geen toeval dat Lawyers for Lawyers en Stichting Forward juist op deze plek en op deze dag advocaat Michel Togué hebben uitgenodigd als spreker. De 52-jarige mensenrechtenactivist is een van de weinigen in Kameroen die het op durft te nemen voor LGBTQ+ mensen.

Tekst: Johan van Uffelen

Michel Tougé: ‘Bekend zijn maakt je minder kwetsbaar.’
(foto: Peter Beijen).

’Moet je nagaan’, zegt hij in de lobby van zijn bescheiden hotel op het voormalige marineterrein in de hoofdstad. ‘Ik ben de voorzitter van een forum voor mensenrechtenverdedigers in Kameroen. Wanneer ik de aandacht vestig op LGBT-kwesties tijdens onze bijeenkomsten, wordt er gezegd: “Dat gaat toch niet over mensenrechten?” Kun je dat geloven? Terwijl het allemaal mensen zijn die opkomen voor de mensenrechten.’

Samen met zijn collega Alice Nkom (74) staat Michel Togué slachtoffers bij van discriminatie vanwege hun seksuele geaardheid of genderidentiteit in zijn land. Beiden zijn de oprichters van de organisatie l’Association pour la défense de l’homosexualité, kortweg ADEFHO. Michel is lid van de Orde van Advocaten in Kameroen sinds 1999. Een mensenrechtenadvocaat met meer dan 23 jaar ervaring. Zijn curriculum vitae is net zo indrukwekkend als zijn non-verbale communicatie: de sympathieke Togué begeleidt elk woord met expressieve gelaatsuitdrukkingen en handbewegingen.

De onwetendheid en angst onder zijn collega’s zijn niet verwonderlijk. Meermaals werd ingebroken in het kantoor van Michel. Hij ontvangt regelmatig bedreigende, anonieme telefoontjes en sms-berichten. Ook doodsbedreigingen. De reden achter deze berichten is duidelijk; zijn werk, het verdedigen van LGBTQ+ mensen in de rechtszaal. In 2012 was de stroom bedreigingen zo heftig dat Michel zich genoodzaakt voelde om asiel voor zijn familie aan te vragen in de Verenigde Staten. Zijn gezin woont daar nu en Michel probeert hen twee of drie keer per jaar te bezoeken.
Wat maakt hem zo’n vurige verdediger van mensen met een andere seksuele oriëntatie? ’Advocaat zijn betekent dat je het opneemt voor mensen die jou nodig hebben. Punt. Zonder te kijken naar wie ze zijn. Ik ontvang bedreigingen, ik strijd tegen discriminatie op grond van seksuele geaardheid. Maar als ik een moordenaar verdedig, word ik niet met hem geïdentificeerd. Zo ridicuul is de situatie in mijn land. Misschien ben ik krankzinnig. Ik zou me bij mijn familie kunnen voegen. Maar ik heb de sterke overtuiging dat ik dit werk moet doen. Als ik deze strijd opgeef, is er niemand om het over te nemen. Alice Nkom is al 74. Ze heeft mijn hulp nodig. Daarom ga ik door.’

Legale discriminatie
Discriminatie gebaseerd op seksuele geaardheid is legaal in Kameroen. Artikel 347.1 van het Wetboek van Strafrecht verbiedt seksuele gemeenschap tussen personen van hetzelfde geslacht. Kameroen en Uganda zijn wereldwijd koplopers als het gaat om openlijke vervolging van homoseksualiteit. ‘Formeel gezien moet je op heterdaad betrapt worden. Dus tijdens de seksuele daad. Maar dat is niet de praktijk. Homo’s en lesbiennes worden achterna gezeten door de politie. Ze worden gearresteerd vanwege een publieke beschuldiging of hun uiterlijk. Zo werden twee jongens gearresteerd omdat de politie vond dat ze vrouwelijk gekleed waren.’

Geuzenpenning
Organisaties als Lawyers for Lawyers steunen Michel Togué al jaren. Ook ontving hij samen met Alice Nkom in 2017 de Nederlandse Geuzenpenning voor zijn werk. ‘Deze steun is enorm belangrijk voor ons. De bedreigingen zijn nu minder frequent. Want internationale aandacht vergroot je profiel. Bekend zijn maakt je minder kwetsbaar.’

Hoofdschuddend voegt hij toe: ’Ik droom van de dag dat deze discriminatie verbannen is uit mijn land. Ik hoop dat ik dat nog mag meemaken voor het einde van mijn leven. En ik ben er zeker van dat dat moment zal komen. Ook al is het wellicht na mij.’