Verslag van de Jonge Balielezing over Intieme terreur
We zien het steeds vaker op het nieuws voorbij komen; schrijnende verhalen van femicide en huiselijk geweld. Iedere acht dagen wordt er in Nederland een vrouw gedood, en volgens cijfers van het CBS is in 60 procent van de gevallen de (ex-)partner de dader. Een droevig maatschappelijk probleem, waar vooralsnog weinig aandacht aan wordt besteed in het recht. Op donderdag 16 oktober vond de eerste lezing van de Jonge Balie plaats na de zomerstop. Het thema van de avond was intieme terreur met als gastsprekers mr. Ingrid Vledder, familierechtadvocaat bij Reach Advocaten, en mr. Ariane Hendriks, voormalig advocaat en docent familierecht aan de Universiteit van Tilburg.
Tekst: Sebastian Blom
Tijdens de lezing werd diep ingegaan op hun ervaringen met cliënten die te maken hebben gehad met deze vorm van geweld en op het boek dat zij samen hebben geschreven ‘Met liefde heeft het niets te maken’. Voor een volle zaal advocaat-stagiairs legde het duo het verschil uit tussen situationeel geweld en intieme terreur en gaven ze waardevolle tips over het signaleren van verschijnselen bij cliënten en in persoonlijke situaties. Waar situationeel geweld onder partners voornamelijk plaatsvindt onder specifieke omstandigheden waar veel stressfactoren bij betrokken zijn, zoals verslaving, armoede en werkloosheid, is intieme terreur patroonmatig en continu in ontwikkeling in een partnerrelatie. Daarbij is het een gevolg van doelbewust gedrag van één partner, terwijl situationeel geweld ook over en weer kan plaatsvinden.
Ingrid Vledder en Ariana Hendriks
Foto: Keke Keukelaar
Kenmerkend aan intieme terreur is volgens de Vledder en Hendriks de escalatie in verschillende stadia, die in elkaar overgaan. Een relatie die begint met overdreven affectie en haastige stappen, kan volgens hen ongemerkt omslaan in een afhankelijkheidsverhouding, waarbij een partner continu wordt gecontroleerd en geïsoleerd van zijn of haar netwerk buiten de relatie. De partner die zich vervolgens probeert los te breken van de controle, loopt risico op escalatie van het controlerende gedrag, incidenteel zelfs met een noodlottige afloop.
Ook werd er aandacht besteed aan de gevolgen van intieme terreur voor het kind. Ouderschap kan niet los worden gezien van geweld tussen partners, aangezien kinderen in hun ontwikkeling worden geremd en zij patronen van terreur internaliseren, wat intergenerationeel trauma tot gevolg heeft en de cyclus van terreur laat voortduren.
De avond werd afgesloten met een ontkrachting van enkele mythes die de twee advocaten keer op keer terugzien in rechterlijke uitspraken met betrekking tot intieme terreur. Zo bestaat er volgens hen binnen de rechtspraak nog altijd het idee dat huiselijk geweld stopt na het beëindigen van een relatie, terwijl een relatiebreuk in werkelijkheid juist de periode is waarin iemand het meest gevaar loopt op escalatie door zijn of haar ex-partner. Daarnaast merken zij dat rechters in hun oordeel nog altijd vasthouden aan achterhaalde narratieven als de crime passionel, waarbij de dader uit een hevige emotionele opwelling handelde, terwijl bij nadere beoordeling van de feiten blijkt dat controlerend gedrag al vanaf het aangaan van de relatie aanwezig was.
Na enkele vragen uit het publiek, sloten de gastsprekers af met een krachtige boodschap: controle is een veel sterkere voorspeller van femicide dan fysiek geweld. De tip die de deelnemers meekregen was om niet enkel naar fysieke signalen te kijken, maar vooral te luisteren naar de verhalen die cliënten vertellen over hun thuissituatie en het mogelijk isolerende en controlerende gedrag van hun partner. Het advies geven om “gewoon” weg te gaan, wordt afgeraden, omdat de persoonlijke situatie vaak gecompliceerd is en het gevaarlijkste moment voor een partner juist rondom de relatiebreuk ligt. Bij vermoeden van intieme terreur bij iemand in de naaste omgeving biedt Veilig Thuis advies en waar nodig professionele hulp. Met deze boodschap keerde de Jonge Balie huiswaarts vol nieuwe inzichten en genoeg stof tot nadenken.