Op uitnodiging van Colombiaanse advocaten en mensenrechtenactivisten heeft de Internationale Caravana van Juristen, een onderzoeksmissie, van 21 tot 28 augustus Colombia bezocht. Tijdens de missie heeft een internationale delegatie, waaronder Wout Albers van Lawyers for Lawyers, gesprekken gevoerd met advocaten, slachtoffers van mensenrechtenschendingen en mensen van de rechterlijke macht. De eerste conclusie: de situatie van advocaten in Colombia is nog steeds zeer zorgelijk, maar er is hoop op een verbetering met de nieuwe linkse regering.
Tekst: Lawyers for Lawyers
Door de coronacrisis zat er vier jaar tussen de zesde en de zevende Caravana. Deze vier jaren beslaan de gehele periode van de regering van voormalig president Duque. Onder zijn presidentschap is de situatie van advocaten, de rechtsstaat en rechters verslechterd. Sinds augustus jongstleden is er voor het eerst in Colombia een linkse regering gekozen, onder leiding van president Gustavo Petro. Albers: “Veel Colombianen putten hier hoop uit en hopen op een verbetering van de algehele situatie in het land.”
De situatie van advocaten blijft vooralsnog zeer zorgelijk. In de eerste conclusies van de Caravana heeft de missie zorgen geuit over het afluisteren van telefoongesprekken van advocaten en hun cliënten door overheidsmedewerkers, de stigmatisering van het werk van advocaten door advocaten met hun cliënten te identificeren, de criminalisering van mensenrechtenverdedigers, advocaten en rechters en het ontbreken van adequate beschermingsmaatregelen op zowel individueel als collectief niveau.
In Cartagena sprak de Caravana met advocaat Adil Meléndez, die wordt bedreigd vanwege zijn werk als advocaat bij de zaak Canal del Dique. Dit behelst een project waarbij de overheid een kanaal wil herleiden om overstromingen te voorkomen. Dit heeft echter grote gevolgen voor de Afro-Colombiaanse gemeenschap, aangezien hun territorium juist onder water dreigt te lopen. Er wordt vanuit de overheid geen compensatie geboden. “Meléndez staat de inheemse groep bij en heeft ervoor gezorgd dat het project nu is stopgezet. Door zijn betrokkenheid als advocaat wordt hij ernstig bedreigd, zelfs met de dood. De situatie van Meléndez baart ons grote zorgen, hij loopt voortdurend risico”, vertelt Albers. “Daarom hebben we gelobbyd bij de Unidad Nacional de Protección* om zijn veiligheid op te schalen van lichte naar hoge maatregelen. Dat zou betekenen dat hij naast een lijfwacht ook een gepantserde en geblindeerde auto krijgt.”
Ook andere advocaten in Cartagena ondervinden moeilijkheden. Advocaat Eduardo Cantillo wordt vervolgd in verband met een zaak waar hij aan werkte in de jaren negentig. Hij wordt nu onterecht beschuldigd van fraude en is veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf, louter alleen voor het doen van zijn werk. Tekenend is dat uit gesprekken met rechters naar voren is gekomen dat meerdere rechters voor soortgelijke beschuldigingen van fraude zijn veroordeeld voor lange gevangenisstraffen. Albers: “We hebben vier rechters gesproken die in de gevangenis zitten, waarvan sommige voor 30 jaar zijn veroordeeld voor een vonnis dat ze hebben uitgesproken.” Over deze zaken, en ook die van Cantillo, wordt door verschillende lokale advocaten en rechters gezegd dat er sprake is van een onterechte veroordeling. De Caravana maakt zich zorgen over onregelmatigheden die zijn geconstateerd en is bezorgd of de procedures op de juist manier worden gevolgd.
Dit hangt ook samen met het Colombiaanse Openbaar Ministerie (OM). Binnen het Colombiaanse OM zijn machtsblokken geconstateerd met functionarissen die corrupt zijn. Er is echter geen grote verandering te verwachten binnen het OM, ook niet met de nieuwe linkse regering. De machtsblokken binnen het OM zitten in de hogere lagen en zij zijn juist democratisch gekozen in voorgaande periodes. “Er is nog veel corruptie binnen het OM in Colombia. Dat is een in vergelijking met Nederland behoorlijk gepolitiseerd orgaan”, aldus Albers. “Mensen die nu niet functioneren of corrupt zijn, blijven vaak nog vier jaar zitten. Deze officieren gaan over vervolging van advocaten en rechters en dat is met de zorgen van corruptie zeer kwalijk en een gevaar voor de rechtsstaat.”
Een volledig rapport van de missie zal later op de website van Lawyers for Lawyers worden gepubliceerd.
*National Protection Unit