Al sinds 2021 is het onrustig in Eswatini (voormalig Swaziland). In het land wordt veelvuldig geprotesteerd voor meer democratie en een betere mensenrechtensituatie. Deze protesten worden door de overheid hard neergeslagen, waarbij demonstranten met munitie worden beschoten. Advocaten die demonstranten bijstaan en zich uitspreken tegen het politiegeweld ondervinden dit geweld vervolgens zelf. Thulani Maseko, een vooraanstaand mensenrechtenadvocaat, overleed in januari na een moordaanslag. Zijn collega Maxwell Nkambule is uit angst voor zijn dood het land inmiddels ontvlucht.

Tekst: Lawyers for Lawyers

Maxwell Nkambule (l) en Thulani Maseko

In Eswatini wordt sinds juni 2021 gedemonstreerd. Demonstranten vanuit heel Eswatini gingen toen de straten op om politieke hervormingen te eisen. Aanleiding was de dood van 25-jarige rechtenstudent Thabani Nkomonye, die onder mysterieuze omstandigheden in bewaring overleed. In het land zijn het verdedigen van mensenrechten en het uitdrukken van kritiek op de overheid strafbaar gesteld onder ruime en vage wetgeving, zoals bijvoorbeeld de 1938 Sedition and Subversive Activities Act en de 2008 Suppression of Terrorism Act.

Aanslagen op advocaten

Ook advocaten ondervinden repressie. Advocaat Thulani Maseko heeft zich vele jaren ingezet voor mensenrechten en politieke hervormingen. In 2014 werd hij veroordeeld voor ‘minachting van de rechtbank’ na het uiten van kritiek op partijdigheid in het rechtssysteem. Na een jaar gevangschap werd hij in hoger beroep vrijgesproken. Ook klaagde hij in 2018 de koning aan wegens verzuim het volk en parlement te raadplegen voordat hij de naamswijziging van het land van Swaziland naar Eswatini doorvoerde. Een zaak waarbij hij de laatste maanden van zijn leven betrokken was betrof de verdediging van twee parlementsleden die werden vervolgd voor vermeende misdrijven tijdens de protesten in Eswatini in 2021. Maseko’s moord op 21 januari voor de ogen van zijn vrouw en kinderen, houdt vermoedelijk verband met zijn legale juridische activiteiten in deze zaak en zijn prodemocratische houding. Internationale organisaties roepen op tot een onafhankelijk onderzoek naar de moord.

Ook advocaat Maxwell Nkambule was slachtoffer van een moordaanslag. Na een consult met een cliënt werd hij vanuit een auto die hem achtervolgde beschoten. Hij wist de kogel te ontwijken en kon zo aan zijn moord ontkomen. Later die maand ontdekte hij dat ‘s nachts zijn huis werd geobserveerd door meerdere personen die met een drone binnenkwamen. Omdat  onderzoek naar de moordaanslag en de intimidatie rond zijn huis uitbleef, besloot Nkambule om te vluchten. Momenteel zit hij ondergedoken en lopen de daders van zijn moordaanslag nog vrij rond. Deze actie wordt in verband gebracht met zijn juridische verdediging van prodemocratische activisten.

Steun voor Eswatini advocaten

Veel andere advocaten in het land zijn bang voor vergeldingen voor hun legale juridische verdediging van prodemocratische activisten. In een toespraak enkele uren voor de dood van Maseko, waarschuwde koning Mswati III naar verluidt dat prodemocratische activisten zouden worden aangepakt.

Lawyers for Lawyers maakt zich zorgen om de situatie in het land. In 2014 hebben wij brieven gestuurd naar koning Mswati III om de vrijlating van Thulani Maseko te eisen. Daarnaast brachten wij een statement uit over de situatie van Maxwell Nkambule en het uitblijven van onderzoek naar de aanslag op zijn leven.